නිරන්තරයෙන් ප්ලාස්ටික් නිෂ්පාදන භාවිත කරන ඔබ, ඒවා නිපදවන ආකාරය පිළිබඳව දැනුවත්ද?
එදිනෙදා ජීවිතයේ බහුලව භාවිතකරන බහුඅවයවික ආකාරයක් වන ප්ලාස්ටික්, ඒවායේ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට අදාළ ආරම්භක අමුද්‍රව්‍යය අනුව, කෘතීම(synthetic) හෝ ජෛවීය පාදක(bio-based) ලෙස වෙන් කර දැක්විය හැකියි. බොරතෙල්,ස්වභාවික වායු හෝ ගල් අඟුරු වලින් ව්‍යුත්පන්න වන රසායනික සං‍යෝග මඟින් කෘතීම ප්ලාස්ටික් නිපදවන අතර ජෛව පාදක ප්ලාස්ටික් නිපදවීමට කාබෝහයිඩ්‍රේට්, එළවළු මේදය සහ තෙල් වැනි ජෛවීය සංඝඨක යොදාගැනීමට හැකියාව පවතී. ජෛව හානයනයට ලක්විය හැකි (bio degradable) ප්ලාස්ටික් නිපදවීම තුළින් ප්ලාස්ටික් මඟින් සිදු වන පරිසර හානිය අවම කරගැනීම සඳහා ජෛව පාදක ප්ලාස්ටික් නිපදවීම කෙරෙහි අවදානය යොමු වී ඇත.
ඔබ වර්තමානයේ භාවිත කරන බොහෝ ප්ලාස්ටික් උපකරණ නිෂ්පාදනය සඳහා කෘතීම ප්ලාස්ටික් භාවිත කරනුයේ බොරතෙල් සම්බන්ධ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය අනෙක් ක්‍රියාවලියට සාපේක්ෂව වඩා පහසු බැවිනි.
මූලික අමුද්‍රව්‍ය නිස්සාරණයේදී ප්‍රථමයෙන්ම බොරතෙල් පිරිපහදු කිරීමේ ක්‍රියාවලිය මඟින් ඒවා විවිධ ඛණිජ තෙල් නිෂ්පාදන (Petroleum products) බවට පරිවර්තනය කරන අතර එහිදී බහුඅවයවික වල තැනුම් ඒකක (monomers) අන්තර්ගත රසායනික සං‍යෝග නිපදවයි.
පසුව මෙම බහුඅවයවික තැනුම් ඒකක, බහුඅවයවීකරණය(polymerization) යන ක්‍රියාවලිය මඟින් ඉහළ සාපේක්ෂ අණුක ස්කන්ධයක් සහිත බහුඅවයවික(polymers) බවට පත්කරයි. මෙහිදී මෙම බහුඅවයවික තැනුම් ඒකක සහසං‍යුජ බන්ධන මඟින් එකිනෙක සම්බන්ධ කරමින් දිගු දාම සහිත බහුඅවයවික නිපදවීම සිදුවේ.
උදා: polyethylene, polypropylene
පසුව මෙම බහුඅවයවික මිශ්‍රණය Extruder නම් උපකරණයක් හරහා ඉහළ උෂ්ණත්ව සහ පීඩන තත්ත්ව යටතේ දිගු නූල් හෝ රිබන් ආකාරයකට පත් කරන අතර ඒවා සිසිලනයෙන් පසුව කුඩා කැටිති (pellets) බවට වෙන් කිරීම සිදු වේ.
කෙසේනමුත් මේ ආකාරයෙන් සැකසූ බහුඅවයවික කැටිති/කුඩු පමණක් කර්මාන්තශාලාවෙන් පිටතට පැමිණෙන විට ඒවා තවමත් ප්ලාස්ටික් නිෂ්පාදන ලෙස හැඳින්විය නොහැකියි. නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට අදාළ විවිධ රසායනික සං‍යෝග එකතු කිරීමෙන් අනතුරුව මෙම බහුඅවයවික කැටිති/කුඩු මඟින් ප්ලාස්ටික් උපකරණ නිපදවීම සිදු කරනු ලබයි.
ඒ අනුව ප්ලාස්ටික් භාණ්ඩ නිපදවන කර්මාන්තශාලාවේදී, ඉහත පරිදි කැටිති හෝ කුඩු ආකාරයෙන් ලබා ගත් බහුඅවයවික උණු කර(melting) ඒ සඳහා වර්ණකාරක(pigments), සුවිකාරක(plasticizers) වැනි අදාළ රසායනික සයෝග එකතු කිරීමෙන් පසුව නිෂ්පාදනයට අවශ්‍ය ප්ලාස්ටික් උපකරණ නිපදවීමට අදාළ යන්ත්‍රයක් (moulding machines) භාවිත කරමින් අදාළ හැඩයෙන් යුක්ත ප්ලාස්ටික් භාණ්ඩ නිපදවීම සිදු කරයි. මෙහිදී භාවිත කරන රසායනික සං‍යෝග සහ අදාළ යන්ත්‍ර සූත්‍ර, නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය අනුව වෙනස් විය හැකිය.
නිලුපුල් පියුමන්ත (2nd Year)
Reference(මූලාශ්‍ර):
https://www.bpf.co.uk/plastipedia/how-is-plastic-made.aspx
https://thisisplastics.com/plastics-…/how-are-plastics-made/
https://www.greenmatters.com/p/how-plastic-made
