Dark Side of Plastic Usage – ප්ලාස්ටික් භාවිතයේ අඳුරු පැතිකඩ
ප්ලාස්ටික් ප්‍රධාන අමුද්‍රව්‍යක් ලෙස අප එදිනෙදා භාවිතයට ගන්නා කෝප්ප, බෝතල්, ආහාර ඇසුරුම් ආදී බොහෝ නිෂ්පාදන සඳහා යොදා ගන්නවා. ප්ලාස්ටික් බහුල ලෙස පරිභෝජනයට හේතු වන්නේ, ඒවා සැහැල්ලු හා ලාභදායී වීමයි. නමුත් මේ ප්ලාස්ටික් වලින් පරිසරයට ඇති කරන හානිය නම් කියල නිම කරන්නත් අමාරුයි. මෙම ලිපියේ අරමුණ ප්ලාස්ටික් පරිභෝජනයෙන් ඇති වන සෞඛ්‍ය හා පාරිසරික ප්‍රතිවිපාක පිළිබඳ ඔබව දැනුවත් කිරීමයි.
මෙම ප්ලාස්ටික් දූෂණය මානව සෞඛ්‍යයට, වායු දූෂණයට, සාගර ජීවීන්ගේ සෞඛ්‍යයට, ආහාර සුරක්‍ෂිතතාවයට සහ ගුණාත්මකභාවයට, වෙරළබඩ සංචාරක ව්‍යාපාරයට තර්ජනය කරන අතර දේශගුණික විපර්යාස සඳහා දායක වේ.
ප්ලාස්ටික් වල තිබෙන ප්‍රධානම ගැටලුව වන්නේ ඉක්මනින් දිරාපත් නොවීමයි. අපි අද සිට ප්ලාස්ටික් භාවිතය නතර කරත් ඉදිරි පරම්පරා හතරක් පමණ යනතෙක් පරිසරයේ රැඳී සිටීමේ හැකියාවක් පවතී. ප්ලාස්ටික් ද්‍රව්‍ය නිෂ්පාදනයේදී භාවිතා කරන BPA, Pthalates වැනි රසායනික ද්‍රව්‍ය පිළිකා කාරක වන අතර මිනිසා සහ වනජීවීන් යන දෙවර්ගයේම වර්ධන, ප්‍රජනන, ස්නායු හා ප්‍රතිශක්තිකරණ ආබාධ ඇති කරයි. සෑම වර්ශයකදීම ප්ලාස්ටික් කෝප්ප බිලියන 50 ක් පමණ සහ වරක් භාවිත කර ඉවත දමන ප්ලාස්ටික් බෝතල් බිලියන 38 ක් පමණ පරිසරයට මුදා හරිනු ලැබේ. මේවායේ අඩංගු වෙන රසායනික සoයෝග කාන්දු වී රසායනික ප්‍රතික්‍රියා වලට පත් වී මෙන් විශ සහිත සoයෝග නිපදවෙන අතර ඒවා පරිසර දූෂණයටද හේතු වේ.
සාගර පරිසරයට ද මෙම ප්ලාස්ටික් දූෂණය අහිතකර ලෙස බලපෑම් ඇති කරයි. සෑම වසරකම සාගරයට අවම වශයෙන් ප්ලාස්ටික් ටොන් මිලියන 8 ක් වත් එකතු වේ. පාවෙන ප්ලාස්ටික් සුන්බුන් දැනට සාගර අපද්‍රව්‍ය වලට බහුලව හේතු වේ. මතුපිට ජලයේ සිට ගැඹුරු මුහුදේ අපද්‍රව්‍ය දක්වා වන මුහුදු අපද්‍රව්‍ය වලින් 80% ක් අපද්‍රව්‍ය ප්ලාස්ටික් වලින් සෑදී ඇත. වෙරළ තීර වලද තවත් ප්ලාස්ටික් හමු වී ඇත. සාගර ප්ලාස්ටික් වල ප්‍රධාන මූලාශ්‍ර වන්නේ නාගරික අපද්‍රව්‍ය පිටාර ගැලීම, වෙරළට පැමිණෙන අය සිදු කරන ඇතැම් ක්‍රියාකාරකම්, අවිධිමත් අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම සහ කළමනාකරණය, කාර්මික ක්‍රියාකාරකම්, ඉදිකිරීම් සහ නීති විරෝධී ලෙස අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම ආදියයි.
සාගර ප්ලාස්ටික් වල වඩාත්ම හානිකර බලපෑම නම් මුහුදු පක්ෂීන්, තල්මසුන්, මාළු හා කැස්බෑවන් වැනි මුහුදු සතුන්, ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය ගොදුරු බවට පත් කර ගන්නා අතර එය ජීර්ණය කිරීමට නොහැකිව ආහාර මාර්ගයේ ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය තැන්පත් වීමයි. එවිට ඔවුන් ආහාර ගැනීමට නොහැකිව කුසගින්නෙන් මිය යයි. එමෙන්ම සාගර ජීවීන්ගේ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියට මෙම ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය ඇතුළු වී ආහාර ජාල තුළට එකතු වේ. මුහුදු ආහාර පරිභෝජනය තුළින් මුහුදු ජීවීන් හා මිනිසුන් අතර මෙම අපවිත්‍ර ද්‍රව්‍ය හුවමාරුවේ. පාවෙන ප්ලාස්ටික් ද පරිසර පද්ධතිය කඩාකප්පල් කරන ආක්‍රමණික සාගර ජීවීන් සහ බැක්ටීරියා පැතිරීමට දායක වේ.
ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය සංචාරක ගමනාන්තයන්ගේ සෞන්දර්යාත්මක වටිනාකමටද හානි කරන අතර එමඟින් සංචාරක ව්‍යාපාරය ආශ්‍රිත ආදායම අඩු වේ.
ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය දහනය කරනවිට PCBs, PAHs, dioxins, furans වැනි විෂ රසායනික සoයෝග වායුගෝලයට මුදා හරින අතර ඒවා ගෝලීය උණුසුම ඉහළ යාමට මෙන්ම මිනිස් සිරුරේ පිලිකා ඇති කිරීමටද හේතු වේ.
අප භාවිතා කරන පුoචි පුoචි ප්ලාස්ටික් කෑලි වලින් මෙච්චර ලොකු හානියක් වෙනවා කිව්වම පුදුමයි නේද? එහෙනම් දැන් අපි බලමු ප්ලාස්ටික් දූෂණය වැළැක්වීම සහ අවම කිරීම වේගවත් කිරීම සඳහා අපිට දායක වෙන්න පුලුවන් කොහොමද කියල.
පුලුවන් තරම් ඉවත දැමිය හැකි ප්ලාස්ටික් මිලදී ගැනීම අඩු කරන්න ඕන. ඒ වගේම ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය ප්‍රතිචක්‍රීකරණය හා නැවත භාවිතා කිරීම කෙරෙහි යොමුවීම අවශ්‍යයි. ප්‍රමාණවත් තරම් අපද්‍රව්‍ය හා ප්‍රතිචක්‍රීකරණ බඳුන් නගරවල සහ වෙරළබඩ වෙරළ තීරයේ තියන්නත් පුලුවන් . ප්ලාස්ටික් වෙනුවට ආදේශක ලෙස භාවිත කල හැකි වෙනත් ද්‍රව්‍ය කෙරෙහි යොමුවීම සාර්ථකයි. උදාහරණයක් විදියට ෂොපින් බෑග් වෙනුවට අපිට පුලුවන් රෙදි බෑග් පාවිච්චි කරන්න. අපි පරිසරය රැකගැනීමට දායක වෙමු. ඒ වගේම මේ ගැන සමාජය දැනුවත් කරමු.
සටහන : චතුරිකා බාලසූරිය (තෙවන වසර)
References: –
https://recyclecoach.com/…/7-revealing-plastic-waste-stati…/
https://www.no-burn.org/false-solutions/
https://www.iucn.org/resources/issues-briefs/marine-plastics
