ශ්‍රී ලංකාවේ අං කටුස්සන්
Thaveesha De Alwisජෛව විවිධත්ව උණුසුමි කලාපයකට අයත්‌ වෙන ශ්‍රී ලංකාව ඉතා ඉහල උරග විවිධත්වයකට සහ
ආවේණිකත්වයකට හිමිකමි කියයි.ශ්‍රී ලංකාවේ හමුවන උරග විශේෂ 290 න්‌ 145(63.59%) ක්ම
ආවේණික; එනම්‌ ශ්‍රී ලංකාවේ පමණක්‌ ස්වභාවිකව හමුවන විශේෂ වේ.මේ අතරින්‌ අං කටුස්සන්
අයත්‌ වන්නෙ ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික සත්ව ගණ කිහිපය අතරින්‌ එකක්‌ වන . Ceratophora
ගණයටයි.මොවුන්ගේ හොමිබේ ඉහල කෙලවරේ පිහිටන අඟක්‌ වැනි උපාංගය නිසා අං කටුස්සන්
ලෙස හඳුන්වන අතර එහි හැඩය විශේෂයෙන්‌ විශේෂයට වෙනස්‌ වේ.පිරිමි සතුන්ගේ මෙය හොඳින්‌ වැඩෙන අතර එහි පරිණාමික වැදගත්කම විරැද්ධ ලිංගිකයින්‌ ආකර්ශණය කරගැනීම
ලෙස උපකල්පනය කල හැකිය… Agamidae කුලයට අයත්‌ වෙන Ceratophora ගණයේ අංකටුසු
විශේෂ 5ක්‌ විද්‍යාත්මකව නම් කර ඇත.මොවුන්‌ ශ්‍රී ලංකාවේ කඳුකර වලාකුල්‌ වනාන්තර,උප
කඳුකර වනාන්තර සහ පහතරට තෙත් කලාපීය වැසි වනාන්තර වල ව්‍යාප්තව සිටින අතර වියලි
කලාපයේ හමුනොවෙයි.මෙසේ දිවයිනේ කඳුකරයට සහ තෙත් කලාපයට සීමා වූ ව්‍යාප්ති කලාපය
මොවුන්ගේ අවේණිකත්වයට ප්‍රධානතම හේතුව ලෙස සැලකිය හැකිය.
අංකටුසු විශශ්ෂ අතුරින්‌ කඟමුව අංකටුස්සා (Ceratophora stoddartii[Grey,1834]) දුම්බර
අංකටුස්සා (Ceratophora tennentii[Gunther,1861]) සහ අරඩෙලන්ගේ අංකටුස්සා (Ceratophora erdeleni[Pethiyagoda & Manamendra arachhi,1998]) පිලිවවලින්‌ මධ්‍යම කඳුකරයේ,නකල්ස්‌
කඳුකරයේ සහ රක්වාන කඳුවැටියේ මුහුදු මට්ටම සිට 1000m ට වඩා උස වලාකුල්‌ වනාන්තර
වලට සීමා වේ ඇත.දිවාකාලයේ ගස්‌ කඳන්‌ මත දැකගත හැක.රළු අංකටුස්සා(Ceratophora aspera[Gunther,1864]) තෙත් කලාපය පුරා වැසි වනාන්තර වල දිරායන කොලරොඩු අතර
ජීවත්වන අතර ශ්‍රී ලංකාවේ කුඩාම සහ ඉතාමත්‌ දුර්ලභ කටුසු විශේෂයක්‌ වන කරෑගේ
අංකටුස්සාd(Ceratophora karu[Pethiyagoda & Manamendra arachhi,1998]) රක්වාන කඳුවැටියේ
ඉතාමත්‌ සීමිත ස්ථාන කිහිපයක වලාකුල්‌ වනාන්තර වල තෙතමනය සහිත දිරායන කොලරොඩු
අතර ජීවත්වේ.
ශ්‍රී ලංකාව ලෝකයේ වනජීවී සංචාරක ආකර්ශණය දිනාගැනීමට ප්‍රධානතම හේතුවක්‌ වනුයේ මෙම අංකටුසු විශේෂය වන අතර එමනිසා අංකටුස්සන්‌ ශ්‍රී ලංකාවේ ධජයදාරී විශේෂ ලෙසද
හැඳින්විය හැකිය.මෙම සියලු විශේෂ ඔවුන්‌ ජිවත්වන සංවේදී පාරිසරික පද්ධති වල සිදුවන
මානව ක්‍රියාකාරකමි හේතුවෙන්‌ තර්ජනයට ලක්ව ඇත.
