සහරාවේ රිදී ධාවකයා

Article by- Ganguli Vimansa

කාන්තාරයක ජීවත්වීම මිනිසුන්ට පමණක් නොව සතුන්ට හා ශාකවලට ද ඉතා අපහසු දෙයකි නමුත් මෙවැනි කටුක පරිසරයක පවා ජීවත් වන සත්ත්ව ලෝකයේ තවත් එක් සුවිශේෂී නිර්මාණයක් ගැන ඔබ අසා තිබෙනවාද? සහරා කාන්තාරයේ ජීවත්වන Cataglyphis bombycina නොහොත් සහරා රිදී කුහුඹුවා ලොව වේගවත්ම කුහුඹුවා ලෙස විරුදාවලිය ලද කෘමි විශේෂයකි. තත්පරයට මිලිමීටර 855 ක වේගයෙන් එනම් ශරීර දිග මෙන් තත්පරයට 108 ගුණයක් ගමන් කළ හැකිය. ඔවුන්ගේ පාද සාමාන්‍ය කුහුඹුවන්ගේ පාද වලට වඩා දිගින් වැඩි අතර එමගින් දේහය පොළව මට්ටමෙන් ඉහළට ඔසවා තබයි.අධික වේගයෙන් ගමන් ගන්නා විට ඔවුන් භාවිතා කරන්නේ පාද 6න් පාද 4ක් පමණි.ඉතිරි පාද යුගලය ඔසවා තබා ගනු ලබයි.
පරිසරය උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 60 ඉක්මවුවද රිදී කුහුඹුවාට ශරීර උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 53ක් පමණ වන තෙක් දරාගත හැකිය.මෙයට හේතුව වන්නේ ශරීරයේ උඩු කොටසේ හා දෙපස ආවරණය වී පවතින රිදී පැහැති රෝම ආවරණයයි.කුහුඹුවන් රාත්‍රියේ ඔවුන්ගේ කූඩුවල රැඳී සිටිමින් දහවල් කාලයේ ආහාර සොයා යන නිසා එම රිදී ආරක්ෂණය ප්‍රයෝජනවත් වේ. මෙම රෝම වලින් දෘශ්‍ය හා අධෝරක්ත කිරණ අධික ලෙස පරාවර්තනය වේ. එමගින් කුහුඹුවාට දීප්තිමත් රිදී ආවරණයක් ලබා දෙන අතර හිරු එළියෙන් තාප අවශෝෂණය අඩු කරයි. ශරීරයට උරාගත් තාපය පිට කර ශරීරය සිසිල්ව තබා ගැනීමට මොවුන්ට හැකියාවක් පවතී.කුහුඹුවන්ගේ මෙම උෂ්ණත්ව නියාමන යාන්ත්‍රණය ගොඩනැගිලි,ඇඳුම් පැළඳුම් වල උෂ්ණත්ව පාලනයට උපයෝගී කරගත හැකි බව විද්‍යාඥයින්ගේ මතයයි.
සූර්යයාගේ පිහිටීම පිළිබඳව සොයා බැලීමෙන් කුහුඹුවන්ට සැරිසැරීමට හැකියාව ඇති අතර, සෑම විටම ඔවුන්ගේ ගුල් වෙත සෘජු මාර්ගය දැනගෙන සිටින අතර එමඟින් තාපය තුළ ගත කරන කාලය අවම කර ගනු ලබයි.ඔවුන් තාප කම්පන ප්‍රෝටීන නිපදවන නමුත් අනෙක් සතුන් මෙන් නොව ඔවුන් මෙය කරන්නේ තාපයට සෘජු ප්‍රතිචාරයක් ලෙස නොවේ. ඒ වෙනුවට, ඔවුන් මෙය කරන්නේ නිවහන හැර යාමට පෙරයි.එබැවින් ඔවුන්ගේ ශරීර උෂ්ණත්වය ඉක්මනින් ඉහළ යන විට ආරම්භක හානියක් සිදු නොවේ. මෙම ප්‍රෝටීන මඟින් ඉතා ඉහළ ශරීර උෂ්ණත්වවලදී පවා සෛලීය ක්‍රියාකාරිත්වය දිගටම කරගෙන යාමට ඉඩ ලබා දේ.

Article by- Ganguli Vimansa
Design by- Dinul Anuka(ZSJP Media Crew)